Circulair ontwerpen

We staan aan de vooravond van een circulaire economie. Ook in het mode landschap wordt de basis gelegd van een circulaire mode-industrie. Ook al moeten we ‘pas’ in 2050 volledig circulair zijn, het is van belang het proces nu in gang te zetten. Het is niet van de een op andere nacht te realiseren. Daarnaast is 2030 een tussenstap in het einddoel. Dan moet namelijk 50% van de producten van duurzaam of gerecycled materiaal zijn.

20 Mei 2021 kwam demissionair staatssecretaris Stientje van Veldhoven met goed nieuws.  “Vanaf 2023 is de kledingindustrie zelf verantwoordelijk voor het inzamelen van afgedankt textiel in Nederland”. En dat kan ik alleen maar toejuichen.   Dit is een waanzinnig mooie prikkel om kleding te ontwerpen én produceren van hogere kwaliteit. Deze kleding gaat langer mee, productieaantallen kunnen omlaag, minder overproductie, minder vervuiling, minder druk op het klimaat.

Waar begin je als modebedrijf? Waar begin je als designer? Wanneer kan je een materiaal duurzaam noemen? Hoe krijg je alle belanghebbende aan boord om dezelfde koers te varen?

In dit blog leg ik de focus op design. De grootste impact van een modebedrijf zit namelijk in het product. Echter, in de meeste gevallen beginnen bedrijven met het verduurzamen van het hoofdkantoor, distributiecentra en winkels. Terwijl de grootste winst te behalen is bij het verduurzamen van het product en de supply chain. Maar liefst 80% van de impact wordt bepaald in de ontwerpfase.

Wanneer is een ontwerp circulair?

Een ontwerp is circulair wanneer wordt ontworpen zonder afval en vervuiling, met als doel een zo lang mogelijk gebruik van het product en materiaal. Daarbij worden natuurlijke systemen geregenereerd. Het materiaalgebruik moet veilig zijn (bv vrij van chemicaliën), gerecycled of van hernieuwbare bronnen afkomstig zijn. Daarbij moet textiel vaker gebruikt kunnen worden. Dat wil zeggen, aan het eind van zijn lifecycle moet je het product kunnen upcyclen.

—

“Door kleding te maken die 9 maanden langer meegaat,
verminderen we 20-30% van de CO2 uitstoot, watergebruik en afval footprint.”

—

Upcycling en recycling

Upcycling en recycling zijn 2 verschillende dingen. Wanneer we spreken over recycling kan het textiel voor elk nieuw product gebruikt worden. De ervaring is dat deze textiel recycling vaak leidt tot isolatiemateriaal of poetsdoeken. Dit wordt ook wel downcycling genoemd.

Upcycling is waar we in de toekomst naartoe moeten. Op dit moment wordt nog maar een kleine 1% geupcycled. Om te upcyclen zijn een aantal punten van groot belang om mee te nemen in het ontwerp proces.

• Kwaliteit
• Samenstelling
• Disassembly

Kwaliteit

Het is van belang dat een product al aan de start van goede kwaliteit gemaakt wordt. Wanneer wordt gekozen voor een goede kwaliteit gaat het artikel langer mee en zal het aan het eind van zijn lifecycle meer kans hebben te worden geupcycled tot een nieuw product van vergelijkbare kwaliteit.

Er zijn een aantal punten waar je op kan letten bij het bepalen van de stofkwaliteit. Beoordeel of de dichtheid van het weefsel hoog genoeg is. Als je er bijna doorheen kan kijken slijt de stof sneller en is ie vaak minder vormvast. Zorg ervoor dat de vezels van de stof lang genoeg zijn. Vraag jouw leverancier hierna als je dit lastig te beoordelen vindt. Trek eens goed aan de stof die je wilt gebruiken en bekijk hoe ie zich houdt na flinke wrijving.

Samenstelling

Maak in de ontwerpfase de keuze voor een puur materiaal, zoals 100% biologisch katoen of 100% lyocell. Wanneer het ontwerp een mix van materialen is, is het vrijwel onmogelijk deze te upcyclen. De techniek is (nog) niet zover om bijvoorbeeld een polyester, katoen, elastane blend te ontrafelen. Daarnaast is het belangrijk te kiezen voor een hernieuwbaar materiaal. Bij hernieuwbare materialen worden grondstoffen gebruikt, waarvan de voorraad in een korte periode kan worden hersteld. Denk hierbij bijvoorbeeld aan katoen, lyocell en hennep. Gerecyclede materialen zijn voor de toekomst ook zeer belangrijk.

Disassembly

Een ander punt van belang is design voor disassembly. Een artikel moet makkelijk uit elkaar te halen zijn wanneer het in het recycle proces beland. Zorg ervoor dat accessoires als knopen en ritsen makkelijk te verwijderen zijn. Welke garen kunnen het best gebruikt worden en hoe wordt een artikel in elkaar gezet? Bespreek jouw wensen en doelen met je fabrikant. Neem hen mee in jouw reis en maak ze onderdeel hiervan.

Impact

We weten allemaal dat de negatieve impact van de mode-industrie groot is. Wanneer je start met de designfase, kies dan voor materialen met een zo laag mogelijke impact en weet waar jouw materiaal vandaan komt. Elk materiaal heeft zijn eigen voor- en nadelen. Zorg voor een goed onderbouwde keuze en blijf kritisch. Vermijd hierbij zoveel mogelijk materialen met een synthetische vezel. Deze komen van niet hernieuwbare bronnen en uiteindelijk raken deze bronnen op. Daarnaast hebben synthetische vezels, ook gerecyclede, een zware impact op mens, dier en milieu. Het is plastic. Zoek naar een alternatief materiaal wat voldoet aan de eisen voor het ontwerp.

Bespreek de wensen en eisen die jij stelt aan het circulaire ontwerp met jouw leveranciers. Ook voor hen is een circulaire werkwijze vaak nieuw. Bouw een vertrouwensband op om het nu vaak gesloten systeem open te breken om samen de transitie naar een circulair systeem aan te gaan met alle expertise die in huis is.

21 mei 2021